انسان از روزي كه چشم باز كرد با پديده هاي مختلفي از جمله شب و روز ، حركت خورشيد ، جهت حركت آن و... آشنا شد و از آن ها استفاده كرد تا بتواند جهت هاي مختلف را تعيين و پيدا كند . ساده ترين راه شناخت جهت ها همان طلوع و غروب خورشيد است طبق قرارداد سمتي را كه خورشيد طلوع مي كند خاور يا مشرق و سمتي را كه خورشيد غروب مي كند باختر يا مغرب گويند .

 با توجه به اين قرارداد ها جلوي ما شمال و پشت سرمان جنوب است . اين جهت ها را جهت هاي اصلي ( شمال و جنوب ) و جهت هاي مابين آن ها را جهت هاي فرعي مي ناميم.

 

 

*  روش هاي مختلف جهت يابي :

 

 

 الف: در روز

 

1- به وسيله ساعت مچي و خورشيد: 

 در هنگام روز ساعت را به طور افقي بگيريد و عقربه ساعت شمار را به طرف خورشيد اشاره دهيد . نيمساز زاويه بين عقربه ساعت شمار و علامت ساعت 12 جنوب را نشان مي دهد (در نيم كره شمالي زمين ).

 

 

2- به وسيله سايه چوب: 

 يك ميله چوبي يا فلزي را به طور عمودي در زمين قرار مي دهيم . نوك سايه ميله چوبي را علامت مي گذاريم، پس از مدتي نوك سايه ميله چوبي را كه تغيير كرده است علامت گذاري مي كنيم . سپس به وسيله خطي اين 2 نقطه را به هم وصل مي كنيم ، اگر خطي بر اين خط عمود كنيم جهت شمال و جنوب را براي ما مشخص مي كند .

 

 

 

 

 

 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 ب: در شب

 

1- به وسيله ستاره قطبي :

چرخش زمين موجب مي شود كه ما تصور كنيم ستارگان جاي خود را در آسمان تغيير مي دهند . تنها يك ستاره وجود دارد كه جاي آن در آسمان ثابت مي باشد ،پس چنانچه بتوانيم اين ستاره ثابت را در آسمان پيدا كنيم و رو به آن بايستيم درست به سمت شمال ايستاده ايم .

 در هنگام شب كه هوا صاف است از يك مجموعه 7 ستاره اي به نام دب اكبر ( خرس بزرگ ) استفاده مي كنيم . شكل اين 7 ستاره به صورت يك ملاقه است كه هر گاه فاصله 2 ستاره سر آن را 5 برابر امتداد دهيم به ستاره قطبي مي رسيم كه خود ابتداي 7 ستاره دب اصغر (خرس كوچك) است .

 

 

 

 2- به وسيله هلال ماه :

هميشه هلال ماه در نيمه اول ماه (برجستگي آن ) به سمت غرب و در نيمه دوم ماه به سمت شرق است .