وبلاگ تخصصی پایه ی چهارم دبستان

بسم الله الرحمن الرحیم

جهت یابی :

مقدمه :

فراگیری دانش جهت یابی از امور ضروری است که یک رزمنده باید با آن آشنا بوده تا بتواند در مناطق مختلف و منطقه نبرد ، جهت و سمت را شناخته و مواضع دشمن و محل نیروهای خودی را شناسایی کرده و از سردرگمی نجات یابد . ممکن است رزمنده ای هنگام نبرد با دشمن قابلیت های زیادی از خود نشان داده و بر او چیره شود . ولی به فنون جهت یابی آشنایی نداشته باشد به همین خاطر در پیشروی ها و عقب نشینی ها نتواند در جهت صحیح حرکت کرده و در منطقه سردرگم شود ، حتی گاهی نیز در اثر حرکت در جهت نادرست به اسارت دشمن در آید . دانش و فنون جهت یابی در زندگی روزمره و در مسافرت ها هم مفید بوده و موجب صرفه جویی در وقت و هزینه ها می گردد 

تعریف جهت یابی

به دانشی گفته می شود که رزمنده با آگاهی از آن قادر باشد تقربیا در هر شرایطی موقعیت جهت ها را در طبیعت مشخص نماید .

تعربف جهت 

امتدادی است ثابت در طبیعت که موقعیت آن در اثر تغییر وضعیت ناظر تغییر نمی کند . مانند شمال یا شرق

هرگاه بتوانیم یکی از جهات را در طبیعت پیدا کنیم ، قادر خواهیم بود موقعیت بقیه جهات را نیز مشخص نماییم .

جهت های اصلی

چهار جهت اصلی عبارتند از : شمال ، جنوب ، مشرق و مغرب

چهار جهت فرعی عبارتند از : شمال شرقی ، شمال غربی ، جنوب شرقی و جنوب غربی

جهت یابی با وسیله مغناطیسی

می دانیم کره زمین دارای محوری مغناطیسی بوده و امتداد تقریبی آن شمالی - جنوبی است و با داشتن ابزاری مثل قطب نما یا قبله نما و ابزار جدیدتر مثل سامانه های موقعیت یاب جهانی ( GPS ) می توان به راحتی جهت های جغرافیایی را در هر زمان و مکان و در هر شرایطی به طور دقیق تعیین نمود . اما گاهی لازم می شود در طبیعت و میدان های رزم که این لوازم را در اختیار نداریم از نشانه ها و فنون ساده ای برای جهت یابی بهره گیریم .

روشهای جهت یابی در روز

1 - حرکت ظاهری خورشید .

2 - سایه اجسام و خورشید .

3 -  ساعت مچی و خورشید .

4 - روشهای اضطراری

اینک به شرح و توضیح سه روش می پردازیم :

در نیمکره شمالی ، خورشید هنگام طلوع در جهت شرق دیده می شود ،

قبل از ظهر در جهت جنوب شرقی دیده می شود .

هنگام ظهر در جهت جنوب دیده می شود .

بعد از ظهر در جنوب غربی دید

ه می شود .

هنگام غروب در جهت غرب دیده می شود .

جهت یابی بوسیله حرکات ظاهری خورشید .

در روزهای آفتابی می توان با مشاهده

مکان خورشید در آسمان به طور تقریبی جهت یابی کرد . حتی ایامی که قرص خورشید از پشت ابرهای غلیظ هم پیدا باشد می توان از این روش استفاده نمود .

جهت یابی بوسیله سایه اجسام و خورشید

یک شاخص یا یک تکه چوبی را که ارتفاع آن حدود یک متر باشد انتخاب نموده به طور عمودی در زمین فرو کنید . محل سایه سر شاخص یا چوب را با یک سنگ یا چیز دیگری علامت گذاری کنید ، چنانچه پس از ربع ساعت محل سایه سر شاخص را نگاه کنید خواهید دید اندکی از محل علامت قبلی ( نقطه اول ) به سمت شرق جابجا شده است . چون جهت حرکت سایه از مغرب به طرف مشرق است . حال اگر محل جدید ( نقطه دوم ) سایه سر ساخص را هم علامت گذاشته و بوسیله خطی نقطه اول را به نقطه دوم وصل نموده و امتداد دهید ، جهت غرب و شرق را در آن محل مشخص نموده اید به عبارت دیگر اگر پای چپ خود را روی نطقه اول و پای راست را در روی نطقه دوم قرار دهید روبروی شما جهت شمال می باشد .

  جهت یابی بوسیله ساعت مچی و خورشید

اگر در نیکره شمالی عقربه ساعت شمار را به طرف خورشید بگیرید در این حالت نیمساز بین عقربه ساعت شمار و عدد 12 ساعت جنوب را نشان می دهد .

روشهای جهت یابی در شب

1 - جهت یابی بوسیله ستاره قطبی.

2 - جهت یابی بوسیله ماه

جهت یابی بوسیله ستاره قطبی 

در پنهه آسمان ستاره ای وجود دارد که درست در بالای قطب شمال در فضا جای دارد . و هرگاه آن را که در نیمکره شمالی قابل رویت است ، پیدا کرده و رو به آن بایستیم ، روبه شمال جغرافیایی زمین قرار گرفته ایم . برای پیدا کردن آن در آسمان ، آفریننده آسمان ها و زمین دو راهنمای بزرگ درخشنده قرار داده است که به راحتی نظر هر ببنده را به خود جلب می نمایند . این دو راهنما دو " صورت فلکی " بزرگ و مشهور بنام های " دب اکبر " یا ملاقه ای شکل و " ذات الکرسی " یا ستارگان w یا m  شکل می باشند .

این دو گروه ستارگان یعنی " دب اکبر " و " ذات الکرسی " در دو طرف " ستاره قطبی " و مقابل یکدیگر قرار دارند و گویا به دور آن می چرخند . بدین ترتیب در تمام ساعات شب از مغرب تا صبح یکی از آن دو " صورت فلکی " یا هر دوی آنها با هم در آسمان جلب توجه می نمایند .

ستارگان هفت برادران ( دب اکبر )

ستارگان " دب اکبر " هفت ستاره اند که به شکل ملاقه قرار گرفته اند ، اگر دو ستاره آخر یعنی لبه ملاقه را در نظر بگیرید و به وسیله یک خط فرضی آنها را به هم وصل نموده پنچ برابر ادامه دهید این خط به ستاره قطب شمال می رسد .

 ستارگان ذات الکرسی

این ستارگان به شکل (w) یا ( m )بوده که راس زاویه وسطی آن به طرف ستاره قطب شمال می باشد . چنانچه از سمت راس مشترک دو زاویه آن به سمت داخل نگاه کنیم ستاره قطبی را پیدا خواهیم کرد .

جهت یابی بوسیله ستارگان بادبادکی

یک مجموعه با لااقل هفت یا هشت ستاره در آسمان وجود دارد که به شکل بادبادک یا علامت سوال (؟) دیده می شوند . این ستارگان از شرق به طرف غرب حرکت می کنند ، ولی در همه حال دنباله بادبادکی آن به طرف جنوب قرار دارد .

جهت یابی بوسیله هلال ماه

همشه سمت محدب هلال ماه در نیمه اول ماه قمری به سمت غرب و در نیمه دوم ماه قمری به سمت شرق می باشد . 

چنانچه از تقویم ماه قمری بی اطلاع باشیم می توانیم با روئیت وضعیت هلال مشخص کنیم که نیمه اول یا دوم ماه قمری هستیم . بدین ترتیب که با یک خط فرضی لبه بالایی هلال ماه را به لبه پایینی آن وصل می نماییم ، حال اگر شکل به دست آمده به حالت (b) یا (p)  بوده " نیمه اول " و اگر به شکل (d) یا (q) در آمد " نیمه دوم " ماه قمری می باشد .

جهت یابی در روشهای اضطراری

1 -  بوسیله لانه موریانه :

موریانه ها که از مورچه بزرگتر هستند منزل خود را طوری درست می کنند که خار و خاشاک در داخل لانه آنها نریزد ، بدین جهت برآمدگی و برجستگی روی لانه موریانه شمال را نشان می دهد

2 - بوسیله فواصل دایره تنه درختان بریده شده:

همانطور که می دانید عمر درخت را از روی دایره های تنه درخت حساب می کنند . چون باران ، برف و ... از طرف شمال می بارد و از طرف دیگر خورشید از طرف جنوب می تابد . همیشه یک طرف تنه درخت خوب رشد می کند و طرف دیگر رشد خوبی ندارد ، بدین جهت دایره های تنه درخت بصورت منظم و موازی نیستند آنطرف از دایره های تنه درخت که به هم دیگر نزدیکتر می باشد شمال و طرف دیگر جنوب را نشان می دهد .

3 -  در مناطق برفی :

در مناطق کوهستانی چون باد ، باران و برف از سمت شمال می وزد و از طرف دیگر نورو گرمای خوشید از سمت جنوب ، به همین جهت همیشه در زمستان یک طرف از دامنه کوه که سمت شمال قرار دارد برف بیشتر جمع می شود ، و آن طرف از دامنه کوه که سمت جنوب قرار دارد برف کمتر و همچنین زودتر آب می شود .

4 -  بوسیله خزء درختان:

آن طرف از تنه درختان در مناطق جنگلی که سمت شمال قرار دارند چون همیشه در سایه قرار دارند ، خزء می زند .

5 - بوسیله خم بودن درختان:

درختان جهت رشد خود نیاز به آب ، نور و خاک دارند . درختان آب و خاک را از زمین می گیرند و نور را از خورشید ، چون خورشید در نیکره جنوبی می تابد بدین جهت همیشه درختان به سمت جنوب خم می شوند . 

6 - بوسیله قبرستان مسلمین:

سر قبرهای مسلمین به طرف مغرب می باشد 

7 -  بوسیله محراب مساجد مسلمین:

مساجد مسلمین جهان به طرف قبله می باشد ، اگر روبروی قبله باشید 33 درجه سمت چپ شما جنوب را نشان می دهد .