وبلاگ تخصصی پایه ی چهارم دبستان

بخش 7 - الكتريسيتهانرژي الكتريسيته، انرژي است كه براي نور، حركت، گرما و روشنايي ايجاد مي كند. از انرژي الكتريسيته در وسايلي مانند پنكه، شوفاژ، اطو، سماور برقي، لامپ، پلوپز و چرخ گوشت استفاده مي كنيم. ما حتي از الكتريسيته صدا نيز توليد مي كنيم. وقتي شما زنگ در را به صدا در مي آوريد، در اثر حركت سريع و پيوسته الكتريسيته، اين انررژي به صدا تبديل شده است.مدار الكتريكي چيست؟ وقتي لامپ خانه را روشن مي كنيد با استفاده از كليد برق، الكتريسيته را به داخل لامپ مي فرستيد و روشنايي ايجاد مي شود و يا قسمتي سيم و لامپ را به باتري متصل مي كنيم، الكتريسيته از باتري به وسيله سيم جاري مي شود و پس از روشن كردن لامپ از سيم ديگري به باتري باز مي گردد و اين خود يك مدار الكتريكي است.رسانا و نارسانا: چيزهايي مثل ميخ آهني و سيم مسي كه الكتريسيته از آنها مي گذرد رسانا نام دارند. به چيزهايي مثل چوب، پلاستيك و شيشه كه الكتريسيته از آنها نمي گذرد نارسانا نام دارد. مدار متوالي و مدار موازي: وقتي مدار بسته شود، الكتريسيته جاري مي شود. در اين صورت وقتي مي خواهيم دو لامپ را به يك باتري وصل کنيم و دو لامپ هم به يكديگر وصل شوند، در اين صورت مي گوئيم لامپ ها به صورت متوالي بسته شده اند. در بستن متوالي جريان، برق ابتدا از يك لامپ عبور مي كند و سپس به لامپ ديگر مي رود.اگر بخواهيم قطب مثبت و منفي را به هر دولامپ وصل كنيم هر لامپ جداگانه به دو سر باتري وصل مي شود. در اين صورت لامپ ها به صورت موازي بسته شده اند. به اين ترتيب جريان برق همزمان به هر دو لامپ وارد مي شود و نور ضعيف تر به چشم مي رسد.به هم بستن باتري ها:مي توانيم با استفاده از دو يا چند باتري مدار الكتريكي تشكيل دهيم. در اين صورت چون مقدار الكتريسيته بيشتري جاري مي شود، نوري كه لامپ ايجاد مي گردد بيشتر مي شود.پرسش هاي بخش 71- كداميك از وسايل زير رسانا است؟چوبفرشپتوآهن2- كداميك از اجسام زير نارسانا است؟بدن انسانآهنچوب خيسپلاستيك3- اگر در منزل شما لامپ آشپزخانه بسوزد، بقيه لامپ ها:خاموش مي شوندروشن مي مانندمي سوزندپر نورتر مي شوند4- در كداميك از وسايل زير از انرژي الكتريسيته براي توليد گرما استفاده مي شود؟جارو برقيريش تراشتلويزيونپلوپز5- در كداميك از وسايل زير الكتريسيته به حركت تبديل مي شود؟همزن برقيچراغ مطالعهاتوسماور برقيپرسش هاي تشريحي:1- الكتريسيته چگونه جريان مي يابد؟وقتي مدار بسته باشد2- به چه اجسامي رسانا مي گوئيم؟اجسامي كه جريان الكتريسيته از اين اجسام عبور كند مانند سيم مسي و آب.3- چه موادي نارسانا هستند؟به اجسامي كه جريان الكتريسيته از آنها عبور نكند، مواد نارسانا گفته مي شود مانند چوب.4- مدار چگونه تشكيل مي شود؟مدار به چند طريق بسته مي شود نام ببريد؟وقتي الكتريسيته جريان پيدا كند. در صورتي كه مدار ساده نباشد به دو طريق موازي و متوالي بسته مي شود.6- در چه صورت، مدار در لامپ نور بيشتري توليد مي كند؟وقتي مدار به صورت متوالي بسته مي شود نور اولين لامپ بيشتر و دومي كمتر مي شود. در موازي نور هردو لامپ يكسان و كمتر مي شود.7- آيا براي سيم كشي منزل مي توان از مدار متوالي استفاده كرد؟ چرا؟خير چون در اين صورت با سوختن يا قطع كردن جريان در يك وسيله الكتريكي، ساير وسايل الكتريكي نيز خاموش مي شوند.8- فرق مدار بسته و باز چيست؟در مدار بسته الكتريسيته جاري مي شود و در مدار باز الكتريسيته قطع مي شود.9- كليد چه اثري در تشكيل مدار دارد؟كليد مدار را قطع و وصل مي كند.10- در اسباب بازي ها و راديو ها، باتري ها را چگونه قرار داده اند؟قطب منفي به مثبت و قطب مثبت به منفي بخش 8 - آهن رباآهن ربا قطعه اي است كه ذرات آهن و فولاد را به خود جذب مي كند. به آهنربا مغناطيس هم مي گوئيم. مي توان گفت هر جسمي كه خاصيت آهن ربايي داشته باشد داراي خاصيت مغناطيسي است.كره زمين نيز داراي دو قطب اصلي شمال و جنوب است كه براي تشخيص اين قطب ها قطب نما ساخته شده و جهت يابي مي كنند.هر آهن ربا دو سر دارد كه به هر يك از سرهاي آن قطب گفته مي شود. قطبي از آهن ربا كه به سمت شمال قرار مي گيرد قطب شمال ناميده مي شود كه با علامت N نمايش داده مي شود. قطب ديگر آهن ربا كه به سمت جنوب قرار مي گيرد، قطب جنوب ناميده مي شود كه باعلامت S مشخص مي شود.كره زمين در اطراف خود ميدان مغناطيسي وسيعي توليد مي كند و عقربه قطب نما كه خود خاصيت آهنربايي دارد، در ميدان مغناطيسي زمين خود به خود در جهت شمال و جنوب كره زمين مي ايستد.هرگاه قطعه اي آهن را از يك جهت به آهنربايي بكشيم، قطعه آهني نيز آهن ربا مي شود.وقتي ذرات ريز آهن يا سنجاق هاي ريز جذب آهن ربا مي شوند مشاهده مي كنيم که دو سر آهن ربا مقدار بيشتري آهن يا سنجاق به خود جذب نموده اند.اگر دو آهن ربا را به هم از طرف قطب هاي هم نام آنها (مثلاً قطب S) به هم نزديك كنيم به يكديگر جذب نمي شوند و بر عكس اگر از طرف دو قطب غير همنام (مثلاً S و N) به هم نزديك شوند، همديگر را جذب خواهند كرد. آهن رباي الكتريكي: قطعه سيم روكش دار را دور يك ميخ ببنديد و دو سر سيم را به دو سر يك باتري وصل كنيد. حالا اگر ميخ هاي كوچك يا براده هاي آهن را به ميخ نزديك كنيم جذب ميخ مي شوند. به اين ميخ كه خاصيت آهن ربايي پيدا كرده آهن رباي الكتريكي مي گوئيم.هرچقدر مقدار سيم ها بيشتر باشد، آهن رباي قوي تري درست مي شود و در صورت قطع جريان برق ميخ. خاصيت آهن ربايي را از دست مي دهد. با كمك آهن رباي الكتريكي مي توان قطعات بزرگ آهني را جابه جا كرد مانند جرثقيل.پرسش هاي فصل 8جاي خالي را با كلمات مناسب پر كنيد.1- هر آهن ربا 2 قطب دارد.2- قطب شمال آهن ربا را با علامت N نشان مي دهند.3- در آهن ربا قطب هاي همنام يكديگر را جذب نمي كنند.4- قطب شمال آهن ربا، قطب جنوب آهن رباي ديگر را جذب مي كند.5- اگر سرهاي دو آهن ربا قطب N و S باشند، در صورت نزديك شدن به هم، يكديگر راجذب مي كنند.6- عقربه قطب نما خود يك آهن رباست.7- به كمك سيم، باتري و ميخ مي توان آهن رباي الكتريكي ساخت.پرسش هاي تشريحي:1- با در نظر گرفتن شمال و جنوب كره زمين عقربه قطب نما چگونه قرار مي گيرد؟2- دو قطب آهن ربا هميشه رو به كدام سمت مي ايستد؟ چرا؟رو به شمال و جنوب كره زمين، چون در ميدان مغناطيسي كره زمين تحت خاصيت آهن ربايي زمين قرار مي گيرند.3- وقتي دو قطب غير همنام را به هم نزديك مي كنيم چه اتفاقي مي افتد؟همديگر را جذب مي كنند.4- چه قسمت هايي از آهن ربا، آهن بيشتري را به خود جذب مي كند؟دو سر آهن ربا5- چگونه مي توان آهن رباي الكتريكي قوي تري ساخت؟با افزايش سيم پيچ ها6- چند وسيله نام ببريد كه در آنها آهن رباي الكتريكي به كار رفته باشد؟جرثقيل، زنگ اخبار خانه ها و …7- از قطب نما براي انجام چه كاري استفاده مي شود؟براي تشخيص قبله و تعيين جهت هاي اصلي شمال و جنوب8- جرثقيل الکتريکي چگونه كار مي كند؟وقتي اهرم جرثقيل خاصيت آهن ربايي پيدا مي كند، قطعات بزرگ آهني را جابه جا مي كند.9- چگونه به كمك يك آهن ربا كه قطب هايش معلوم است قطب هاي آهن رباي ديگر را مي شناسيم؟آهن ربا را به آهن ريايي كه قطب هايش معلوم است نزديك مي كنيم اگر جذب هم شوند قطب ها با قطب آهن رباي معلوم غيرهمنام است.بخش 9 - سنگ هاسنگ ها ازجمله موادي هستند كه در همه جاي كره زمين وجود دارند. روي زمين، در رودخانه ها، كوه ها و كف درياها و داخل زمين هم سنگ وجود دارد. سنگ ها انواع متفاوتي دارند. بعضي زبر و بعضي ديگر صاف هستند. بعضي درشت و برخي كوچك. بعضي از سنگ ها به علت استحكام فراوان، سال ها به شكل بناهاي تاريخي باقي مي مانند.سنگ هاي رسوبي:بعضي از سنگ ها بر اثر ته نشين شدن مواد داخل آب به وجود مي آيند. رودها مقدار زيادي مواد را با خود به درياها و درياچه ها مي برند. اين مواد به دليل سنگيني به ته دريا مي روند. روي هم قرار مي گيرند و پس از سفت شدن سنگ هايي را به وجود مي آورند كه به آنها سنگ هاي رسوبي گفته مي شود. سنگ هاي رسوبي لايه لايه اند كه رنگ يا جنس هر لايه با لايه ديگر متفاوت است. سنگ هاي رسوبي در كوه هاي البرز و زاگرس به فراواني يافت مي شوند. ريگ، شن و سنگ هاي آهكي نمونه هايي از سنگ هاي رسوبي هستند.سنگ هاي آذرين:گروه ديگري از سنگ ها بر اثر سرد شدن مواد بسيار داغ به وجود آمده اند كه قبلاً در زمين بوده اند. دماي اعماق زمين زياد است و بعضي سنگ ها را ذوب مي كند. اين سنگ ها در زير يا سطح زمين دوباره سرد مي شوند و سنگ هايي را به وجود مي آورند كه به آنها آذرين مي گويند.سنگ هاي كوه هايي مانند دماوند و الوند از نوع آذرين است. سنگ هاي آذرين از بلورهاي ريز يا درشت تشكيل شده اند.سنگ هاي دگرگون شده:بعضي از سنگ هاي رسويي يا آذرين اگر مدت زيادي در اعماق زمين بمانند، بايد فشار و گرماي زيادي را تحمل كنند. اين سنگ ها مانند آجر پخته مي شوند و شكل قبلي خود را از دست مي دهند و به همين دليل به آنها سنگ هاي دگرگون شده مي گويند. (مانند سنگ مرمر)سنگ ها از چه ساخته شده اند؟همه سنگ ها از يك يا چند كاني به وجود آمده اند. كاني چيست؟ مغز مداد شما يك كاني است. گچي كه با آن مي نويسيد، پنجره هاي فلزي و حتي نمكي كه با غذا مي خوريد يك كاني است. بعضي كاني ها مانند نمك به همان شكل خود قابل استفاده اند. اما بعضي ديگر اين گونه نيستند بلكه سنگ معدن بعضي كاني ها مانند فلزات را براي به دست آوردن مواد مورد نياز كاملاً خرد و ذوب مي كنند.فايده سنگ ها و كاني ها:سنگ ها و كاني ها در امر ساختمان سازي، صنعت، پزشكي و غيره به كار مي روند. مصارف كاني ها بايد با دقت و صرفه جويي فراوان صورت گيرد.پرسش هاي بخش 91- در سنگ هاي رسوبي جنس لايه ها هميشه يكسان نيست.درستنادرست2- يك تكه سنگ گرانيت فقط از يك نوع ماده تشكيل شده است.درستنادرست3- كاني هاي كشور ما تمام نمي شوند.درستنادرست4- افزايش جمعيت، نياز بشر را به كاني افزايش داده است.درستنادرست5- براي به دست آوردن فلزات از كاني ها، آنها را به همان شكل استخراج شده استفاده مي کنند.درستنادرستسوالات تشريحي:1- سنگ هاي رسوبي چگونه درست مي شوند؟چرا سنگ هاي رسوبي كناره هاي صاف دارند؟رسوبات رودخانه ها در درياها ته نشين مي شوند و به تدريج در زمان هاي زياد سنگ هاي رسوبي را درست مي كنند. بر اثر غلطيدن در آب و ساييده شدن كناره صاف پيدا مي كنند.2- سنگ نمك چگونه تشكيل مي شود؟وقتي نمك در آب به اندازه اي حل شود كه ديگر نتواند در آب حل شود، ته نشين شده و بلورهاي سنگ نمك را درست مي كند.3- سنگ ها از چه نظر با هم تفاوت دارند؟نوع و جنس، شكل ظاهر، مدت زمان تشكيل آن، رنگ و استحکام4- همانطور كه مي دانيد سنگ هاي كوه هاي البرز و زاگرس رسوبي هستند. آيا مي توانيم بگوئيم زماني اين كوه ها زير درياها بوده اند؟بله، چون بر اثر رسوبات مختلف در اثر ساليان طولاني به وجود آمده اند.5- چرا گاهي سنگ هاي آذرين بلورهاي درشت دارند؟اگر مواد مذاب در نزديكي سطح زمين به تدريج سرد شوند بلورهاي درشت پيدا مي كنند.6- به چه دليل گفته مي شود سنگ ها تغيير مي كند؟زيرا سنگ هاي دگرگوني كه منشأ رسوبي يا آذرين دارند، در اثر گرما و فشار زياد تغيير يافته اند.7- در چه جاهايي از ساختمان سنگ مصرف مي شود؟نماي ساختمان، كف ساختمان8- كدام كاني ها به طور خاص در زمين يافت مي شوند؟ چگونه مي توان سنگ معدن را از كاني جدا نمود؟گوگرد و نمك - سنگ معدن را حرارت مي دهند و خرد مي كنند. فلز به صورت مايع از سنگ جدا مي شود.9- زغال سنگ چه نوع سنگي است؟سنگ سوختيبخش 10 - زمين و همسايه هاي آنزمين حركت مي كند:شايد شما تصور كنيد كه خورشيد هر روز در آسمان جابه جا مي شود. اما چنين نيست. زمين به دور خورشيد حركت مي كند و هر شبانه روز يك دور به دور خود مي چرخد. زمين هم به دور خود مي گردد هم به دور خورشيد. زمين مانند توپ است و خورشيد در هنگام روز يك طرف آن را روشن مي كند و در هنگام شب نيز طرف تاريك آن است.نزديك ترين همسايه زمين:در هنگام شب در آسمان چه مي بينيد؟ ماه و تعداد زيادي ستاره. ماه بيش از هر چيز ديگر به ما نزديك است و به همين دليل، بزرگ به نظر مي رسد. ماه با دوربين هاي قوي و بزرگ به نام تلسكوپ مشاهده مي شود. سطح ماه از سنگ و غبار نرم پوشيده شده و به دليل نبودن آب و هوا، هيچ موجود زنده اي در آن وجود ندارد. در روي ماه كوه هاي بلند، دشت هاي وسيع و گودالهاي دايره شكلي وجود دارد. ماه نور خود را از خورشيد مي گيرد و از خود نور ندارد و مانند آينه نور خورشيد را به زمين منعكس مي كند كه به آن مهتاب مي گويند.سفر به منظومه شمسي:خورشيد و 9 سياره اي كه به دور آن در گردش هستند منظومه شمسي ناميده مي شوند. شمس يعني خورشيد و منظومه يعني سياراتي كه به نظم در آسمان به دور خورشيد مي گردند همه سياره ها هم به دور خود مي چرخند و هم به دور خورشيد.عطارد:عطارد نزديك ترين سياره به خورشيد است و سياره كوچكي است كه هر 88 روز يك بار به دور خورشيد مي گردد. به علت داغي عطارد، هيچ موجود زنده اي نمي تواند روي آن زندگي كند.زهره:زهره يا ناهيد دومين سياره منظومه شمسي است كه صبح و عصر در نزديكي محل طلوع و غروب خورشيد ديده مي شود و مانند زمين، كوه و دشت دارد و باز هم به دليل نزديكي به خورشيد آب و موجود زنده ندارد.زمين:زمين سومين سياره است كه از دور به شكل كره سفيد و زيبابي به نظر مي رسد كه قسمت هاي به رنگ آب، اقيانوس ها و قسمت هاي سفيد رنگ ابرها هستند. زمين به دليل داشتن شرايط جوي مناسب داراي گياهان، انسان ها و موجودات زنده است.مريخ:پس از زمين، مريخ قرار دارد. مريخ خاك قرمز رنگي دارد. در مريخ آب هست؛ ولي آب ها يخ زده اند و هر دو سال يك بار به دور خورشيد مي گردد.مشتري:سياره بعدي مشتري است كه از جنس گاز است. مشتري بزرگ ترين سياره منظومه شمسي است. اين سياره آنقدر بزرگ است كه 1400 كره به اندازه زمين در آن جاي مي گيرد.زحل:زحل سياره بسيار زيبايي است كه در اطراف آن، حلقه هاي روشن زيادي وجود دارد. زحل هر 29 سال يك بار به دور خورشيد باز مي گردد.اورانوس، نپتون و پلوتون:اين سه سياره به دليل دوري از خورشيد بسيار سردند. پلوتو دورترين سياره به خورشيد است.پرسش هاي بخش 10جاي خالي را با كلمات مناسب پر كنيد.1- سياره مشتري 1400 برابر سياره زمين است.2- سياره زحل در هر 29 سال، يك بار به دور خورشيد مي گردد.3- سياره مريخ در هر 2 سال، يك بار به دور خورشيد مي گردد.4- جنس سياره زحل از گاز است.5- داغ ترين سياره منظومه شمسي، سياره عطارد است.6- هميشه طرفي از زمين كه رو به خورشيد است روز مي باشد.7- زمين در هر شبانه روز يك بار به دور خود مي چرخد.سوالات تشريحي:1- شب و روز چگونه پديد مي آيند؟از گردش زمين به دور خودش.2- نزديك ترين همسايه كره زمين در فضا چيست؟ماه3- تلسكوپ چيست؟وسيله اي است كه با آن چيزهاي خيلي دور را مي بينيم.4- يك بار گردش ماه به دور زمين چقدر طول مي كشد؟4 هفته5- چرا ماه را به شكل هاي مختلف مي بينيم؟در گردش ماه به دور زمين هميشه تمام قسمت هاي ماه از خورشيد نور نمي گيرد و مقدار نوري كه ماه به زمين مي تاباند مطابق با طرز قرار گرفتن ماه نسبت به زمين است.6- منظومه شمسي چيست؟خورشيد و 9 سياره اي كه به دور آن مي گردند منظومه شمسي نام دارند.7- كدام سياره، خاك قرمز رنگي دارد؟مريخ8- كدام سياره ها داراي گازهاي منجمد هستند؟مشتري، زحل، اورانوس، پنتون9- به نظر شما چرا سياره ها هر چه دورتر هستند، زمان گردش آنها به دور خورشيد بيشتر طول مي كشد؟چون آنها در مسير خود دايره هاي بزرگ تري را طي مي كنند. بخش 11 - دستگاه تنفسكار دستگاه تنفس وارد نمودن اكسيژن به بدن و خارج نمودن دي اكسيد كربن از بدن است. هوا از راه بيني و دهان وارد شش ها مي شود.اندام هاي تنفسي:از بيني، ناي، نايژه ها، شش ها و كيسه هوايي تشكيل شده است. ناي در قسمت جلوي گردن و در زير انگشتان به صورت قطعه قطعه و سخت حس مي شود. رسيدن اكسيژن به بدن اهميت فراواني دارد.هوا براي رسيدن به شش ها راه پر پيچ و خمي را طي مي كند. در اطراف لوله هايي كه هوا از داخل آنها عبور مي كند موها و مواد چسبنده اي وجود دارد كه در هنگام كشيدن نفس، گرد و غبار و مواد زايد به وسيله موها و آن مواد چسبنده گرفته شده و هواي پاكيزه به شش ها مي رسد.اكسيژن هوايي از راه شش ها وارد خون مي شود. خون، اكسيژن را به همه سلول هاي بدن مي رساند و دي اكسيد كربن توليد شده را از آنها پس مي گيرد. اين گاز همراه خون به شش ها باز مي گردد و با هوا از شش ها خارج مي شود.بيني:راه عبور هواست و در آن ماده چسبنده و موهاي ريزي وجود دارد كه گرد و غبار هوا را مي گيرد و هواي تميز را وارد بدن مي كند. رگ هاي خوني كه در جدار بيني قرار دارند موجب گرم شدن هوا مي شود.ناي:هوا پس از عبور از بيني به اين قسمت وارد مي شود ناي به دو قسمت تقسيم مي شود و نايژه ها را به وجود مي آورد. بهتر است با بيني تنفس كنيم.شش ها:اندام هاي اصلي تنفس هستند. هر نايژه به يكي از شش ها وارد مي شود و به بخش هاي كوچك تري تقسيم مي شود كه در انتهاي اين بخش ها كيسه هوا وجود دارد و اطراف آن داراي مويرگ است. اكسيژن هوا از راه مويرگ وارد خون مي شود و اين خون همان خوني است كه به طرف چپ قلب مي رود به اندام ها مي رسد.پرسش هاي بخش 111- مواد غذايي و اكسيژن توسط چه چيزي به سلول بدن مي رسد؟كليه هاقلبخونشش ها2- اندام اصلي تنفس كدام است؟بينينايششكيسه هوايي3- سلول هاي مغز بيش از چند دقيقه بدون اكسيژن نمي توانند زنده بمانند؟5 دقيقه10 دقيقه1 روز3 دقيقه4- مايع زرد رنگ خون چه نام دارد؟گلبول سفيدگلبول قرمزپلاسماآب5- كيسه هوايي در كدام قسمت بدن است؟قلبمعدهكليهشش6- چرا تنفس با بيني بهتر از تنفس با دهان است؟چون بيني هوا را گرم مي كندچون بيني هوا را پاكيزه مي كندچون بيني هوا را مرطوب مي كندهر سه موردسوالات تشريحي:1- كار كيسه هاي هوايي را در دستگاه تنفس شرح دهيد:اكسيژن از راه ديواره كيسه هاي هوايي وارد مويرگ ها مي شود و از آنجا همراه با خون به قلب مي رود.2- چرا نبايد با دهان نفس بكشيم؟زيرا گر دو غبار هوايي كه از راه شش ها وارد مي شود گرفته نشده.3- كار كدام قسمت از دستگاه تنفس مهم تر است؟ چرا؟كار شش ها، زيرا در اين اندام ها اكسيژن وارد خون مي شود و دي اكسيد كربن با هواي بازدم از بدن خارج مي شود.4- از هر گازي چه نوع سوختي به وجود مي آيد؟ چرا در بدن ما دي اكسيدكربن توليد مي شود؟دي اكسيد كربن - مواد غذايي در سلول ها مي سوزند و گاز دي اكسيدكربن توليد مي شود.5- اكسيژن چگونه به اندام هاي بدن مي رسد؟به وسيله گلبول هاي قرمز خون6- آيا در هنگام فعاليت، موادغذايي بيشتر مصرف مي شوند؟ چرا؟بله، زيرا غذاي بيشتري در خون مي سوزد تا انرژي كافي براي اندام ها ايجاد مي شود. به همين دليل هميشه پس از فعاليت زياد، احساس گرسنگي مي كنيم.7- كداميك از موادي كه بدن دفع مي كند از راه بيني و دهان خارج مي شود؟گاز دي اكسيدكربن8- چرا هنگام فعاليت ورزشي تعداد حركات تنفسي افزايش مي يابد؟چون فعاليت باعث مي شود تا سلول ها به اكسيژن بيشتري نياز داشته باشند.بخش 12 - دستگاه گردش خونقلب يك ماهيچه تو خالي است كه بسيار قوي است و هر بار كه بسته مي شود، خون داخل خود را با فشار از راه رگ ها به همه جاي بدن مي فرستد.دستگاه گردش خون شامل قلب و رگ ها (سرخرگ، مويرگ و سياهرگ) مي شود.قلب يا همان ماهيچه تو خالي و تلمبه خون در هر دقيقه حدود 70 بار پر و خالي مي شود و هر بار مقداري خون را به داخل رگ ها مي فرستد.تعداد ضربان قلب ما مساوي با تعداد ضربان نبض ماست و هرچه فعاليت ما بيشتر باشد، تعداد ضربان قلب ما هم بيشتر است.رگ ها:(لوله هاي حمل كننده خون) رگ ها لوله هاي حمل كننده خون هستند. سرخرگ به رگ هايي گفته مي شود كه از قلب خارج مي شوند و به اندام ها مي رسند. سرخرگ هايي كه از قلب خارج مي شوند قطر زيادي دارند اما وقتي به داخل هر اندام مي رسند كوچك تر و باريك تر مي شوند. از قلب دو سرخرگ خارج مي شود. يكي به شش ها مي رود و دومي به اندام هاي گوناگون مي رود.به رگ هاي بسيار باريكي كه در كنار سلول ها وجود دارند، مويرگ گفته مي شود. مويرگ ها فقط با ميكروسكوپ ديده مي شوند چون بسيار باريك هستند. خوني كه از اندام ها خارج مي شود، به قلب برمي گردد رگ هايي كه خون را به قلب برمي گردانند سياهرگ نام دارند. معمولاً سياهرگ ها در نزديكي سطح بدن و زير پوست هستند اما سرخرگ ها داخل بدن قرار گرفته اند.تركيب خون: در بدن انسان بزرگسال، حدود 5 ليتر خون وجود دارد. خون از سه قسمت پلاسما، گلبول قرمز و گلبول سفيد تشكيل شده است. پلاسما يا قسمت مايع خون، بيشتر به آب اختصاص دارد و وظيفه آن انتقال مواد غذايي گوناگون و حل شده در پلاسما به سلول هاست.گلبول هاي قرمر در خون شناور هستند. قرمزي خون مربوط به همين گلبول هاست. زيرا تعداد آنها بسيار زياد است. گلبول هاي قرمز اكسيژن را از شش ها به سلول هاي بدن مي رسانند و در عوض دي اكسيد كربن را از آنها مي گيرند و به شش ها برمي گردانند. گلبول هاي سفيد در برابر ميكروب ها از بدن دفاع مي كنند. تعداد گلبول هاي سفيد بسيار كمتر از گلبول هاي قرمز است. پاكيزه كردن خون:سلول هاي بدن بعد از گرفتن اكسيژن و مواد غذايي، چند نوع ماده دفعي توليد مي كنند كه دي اكسيدكربن، آب اوره و نمك كمترين آنهاست. اوره يك ماده سمي است و اگر در بدن بماند ما را مسموم مي كند.كليه ها:وظيفه پاكيزه كردن خون بر عهده كليه هاست. هر بدن كليه دارد كه در داخل شكم و در پشت معده و روده ها قرار گرفته اند. به هر كليه يك سرخرگ بزرگ وارد مي شود. تعداد مويرگ هاي كليه زياد است. سلول هاي كليه آب اضافي، اوره و تعدادي از نمك ها را از خون مي گيرند. به مجموعه اين مواد ادرار مي گويند. ادرار در اندامي به نام مثانه جمع مي شود. در صورت پر شدن مثانه، شخص احساس دفع ادرار مي كند.عرق: عرقي كه از راه پوست دفع مي شود مقدار زيادي آب و كمي نمك دارد. مواد سازنده عرق از رگ هاي خوني زير پوست گرفته مي شود. پس عراق هم مانند ادرار مواد زايد بدن را دفع مي كند.پرسش هاي بخش 121- دفاع از بدن در برابر ميكروب ها، وظيفه گلبول سفيد مي باشد.2- پلاسماي خون داراي مواد غذايي و آب مي باشد.3- در بدن انسان خون وسيله رساندن مواد غذايي به سلول هاست.4- رگ هايي كه خون را به قلب بر مي گردانند سياهرگ نام دارند.5- قلب تقريباً در هر دقيقه 70 بار پر و خالي مي شود.6- رگ هايي كه از قلب خارج مي شوند و خون را به همه اندام ها مي برند سرخرگ نام دارند.7- كليه ها خون را تصفيه مي كنند.8- مهم ترين ماده دفعي كه اگر در بدن بماند ما را مسموم مي كند اوره است.9- وقتي مثانه پر شود انسان احساس دفع ادرار مي كند.10- هر ضربه قلب باعث پيدايش يك ضربه نبض مي شود. سوالات تشريحي:1- دستگاه گردش خون شامل چه قسمت هايي است؟خون، قلب، رگ ها2- سياهرگ ها در كجاي بدن قرار دارند و كار آنها چيست؟رگ هايي كه خون و دي اكسيد كربن را به قلب بر مي گردانند سياهرگ نام دارند. در نزديك سطح بدن و زير پوست قرار دارند.3- وظيفه دستگاه گردش خون چيست؟خون وظيفه دارد كه اكسيژن و مواد غذايي را به سلول ها برساند و از سلول ها مواد زايد و دي اكسيدكربن را گرفته و بر گرداند.4- خون از چه قسمت هايي تشكيل شده است؟پلاسما، گلبول قرمز، گلبول سفيد5- كار گلبول هاي سفيد مهم تر است يا گلبول هاي قرمز؟هر دو نقش مهمي در بدن دارند. ولي كم شدن گلبول هاي قرمز كه اكسيژن و مواد غذايي را به سلول ها مي رسانند زودتر از كم شدن گلبول هاي سفيد زندگي را غير ممكن مي سازد.6- در چه قسمت هايي از بدن نبض وجود دارد؟در قسمت هايي كه سرخرگ ها از روي استخوان هاي سطحي عبور مي كنند مانند مچ دست، مچ پا و شقيقه.7- خون اكسيژن دار از كدام قسمت قلب به اندام ها مي رود؟از سمت چپ قلب8- نبض چيست؟نبض همان ضربان قلب است كه در بعضي قسمت هاي بدن احساس مي شود.9- مواد اضافي چگونه از سلول ها به خون وارد مي شوند؟مويرگ ها رگ هاي بسيار باريكي هستند كه با چشم ديده نمي شوند و در كنار سلول ها قرار دارند و اكسيژن و مواد غذايي را از خون به سلول مي رسانند و دي اكسيدكربن و مواد اضافي را از سلول ها مي گيرند.10- پلاسما و گلبول هاي قرمز هر كدام چه رنگ هستند؟پلاسما زرد كمرنگ و گلبول قرمز، سرخ رنگ هستند.11- براي سلامت دستگاه گردش خون چه بايد بكنيم؟بايد ورزش كنيم، غذاهاي كافي، متنوع و مناسب بخوريم و استراحت كنيم.12- در چه مواقعي گلبول هاي سفيد اضافه مي شوند؟در صورت بروز بيماري هاي عفوني13- چرا نبايد ادرار را زياد در مثانه نگهداريم؟زيرا اوره و مواد نمكي مثانه را پر مي كنند و ادرار در كليه باقي مي ماند و موجب فساد كليه مي شود.