وبلاگ تخصصی پایه ی چهارم دبستان

11 - خواسته هاى خود را به طور واضح و منطقى و با دلیل از کودک طلب کنیم . 12 - به موقعیتها و شرایط روحى و روانى کودک توجه داشته باشیم و بدانیم که در چه زمانى ، چه کارى را از او بخواهیم و در خواسته هایمان عجله و شتاب نکنیم . 13 - نسبت به خواسته هاى کودک ، حساس و دقیق باشیم ، مشکلات وى را در نظر بگیریم و به طرز منطقى او را هدایت کنیم . 14 - باید در روشها و ارائه الگوهاى تربیتى بین پدر و مادر در خانه ، و مربى و معلم در مدرسه ، وحدت و هماهنگى حاکم باشد تا از اضطراب کودک کاسته شده و ثبات عاطفى او تقویت و تثبیت گردد. 15 - در کار با کودکان باید از خشونت و تعصب پرهیز نمایى و از زدن برچسبهاى نامعقول به آنها خوددارى کنیم . 16 بهترین روش رشد شخصیت و پرورش خصلتهاى نیکو در کودکان احترام گذاردن به آنها و تشویق و ترغیب کردن آنان در این زمینه هاست . 17 - از تنبیه بدنى ، سرزنش کردن و شرمگین ساختن کودک در پیش گرفتن جدا خوددارى کنیم . 18 - هرگز سخن او را قطع نکنیم و در جمع و بین همسالانش او را مسخره نکنیم . 19 - در مقابل پرسشهاى کودکان ، صراحت لهجه ، صداقت در گفتار و وضوح و سادگى و کوتاه بودن پاسخ را از یاد نبریم . 20 - روحیه و حالت و ویژگیهاى کودکان را بشناسیم و با هر کودکى مطابق روحیه و تمایلات درونى او رفتار نماییم . 21 - باید کودکان را در انجام کارهاى شخصى و مسائلى که مربوط به آنان است یارى دهیم و با همکارى و مشارکت ، آنان را به انجام کارهایشان ترغیب کنیم . 22 - انجام هرگونه برنامه پرورشى ، باید منطبق بر نیازها و خواسته هاى عاطفى و روحى و سطح هوشى و سنى کودکان باشد تا مؤ ثر واقع شود؛ در غیر این صورت ارائه هر برنامه اى انگیزه اى در کودکان به وجود نمى آورد. 23 - تا آن جا که ممکن است درخواستها و تقاضاهاى خود از کودکان به صورت غیر مستقیم و با طرح سؤ ال عنوان نماییم . 24 - در گیر و دار بازى و جنب و جوش کودک ، هیچ گاه به او دستور ندهیم و او را از بهترین موقعیت عاطفى و احساسى که در بین جمع پیدا کرده محروم نکنیم . 25 - زمینه هاى برخورد و تماس با کودک ، سرشار از شادى و ابراز محبت باشد و در گفت و گوهاى خانوادگى اوضاع را طورى فراهم کنیم که کودک همه مکنونات قلبى و درونى خود را اظهار کند و شما با انگیزه هاى درونى وى آشنایى پیدا کنید. 26 - در زمینه آموزش ، والدین و مربیان باید به گونه اى ظریف و دقیق کودک را راهنمایى کنند و با انجام پرسشها به طور طبیعى ، وى را در کشف موضوع و پاسخ مطالب ، هدایت کنند تا با کمک و راهنمایى شما به مطالب صحیح دست یابد. 27 - به شخصیت کودکان احترام بگذارید و هر گاه شما و یا سایر افراد خانواده خواستید چیزى از وسایل او بردارید، از وى اجازه بگیرید تا او نیز احترام به دیگران را بیش از پیش فراگیرد. 28 - کودکان را در برقرارى ارتباط با همسالان خوب یارى دهید. 29 - با رفتار و اعمال و موضع گیریهاى صحیح در بین خانواده و طرح مسائل مختلف باید توضیح داد که کودکان کارهاى خوب را از بد تشخیص ‍ دهند. 30 - کودکانى که تنبیه بدنى مى شوند و با آنان برخوردهاى خشن و سخت صورت مى گیرد و پیوسته از سوى والدین تحت فشار و کنترل قرار مى گیرند، در زندگى دچار فشار روحى و احساس ناامنى هستند، آنان ترسو مى شوند و زود تسلیم مى گردند و قدرت حرف زدن و بیان واضح مطالب خود را ندارند و در بزرگسالى علیه هر قدرتى طغیان مى کنند. 31 - والدین و مربیان توجه داشته باشند که اگر کودک خطایى یا اشتباهى مرتکب شده ، باید به گونه اى واکنش نامطلوبى از شما ببیند و اگر هیچ گونه عکس العملى مشاهده نکند، تصوّر مى کند که عمل او به طور ضمنى تاءیید شده است . 32 - باید بدانیم که کودکان در هفت سال اول کاملا آزادند و به خواسته هاى آنان باید توجه شود، ولى از هفت سال دوم به بعد که وارد دبستان مى شوند، حتما باید تحت انضباطى قاطع و بدون سختگیرى قرار گیرند و با پى گیریهاى مستمر در انجام تکالیف و رعایت نظم و انضباط، یارى داده شوند. 33 - پایه و اساس آداب و سنن اسلامى ، در دوره دبستان بنا نهاده مى شود که با پیگیرى خانواده ها و رعایت آن در منزل و مدرسه ، موجب کسب عادتهاى مطلوب در مرحله شکل گیرى شخصیت اجتماعى کودکان خواهد بود. 34 - والدین در عین اظهار مهر و محبّت به فرزندانشان در مواقعى که نوجوانان خواسته هاى غیرمنطقى دارند و با لجبازى و جنجال آفرینى مى خواهند به هر قیمتى که شده ، خواسته هاى خود را عملى کنند، صبر و بردبارى - و گاهى سکوت - را پیشه خود سازند و با ایجاد شرایط طبیعى به او یاد دهند که ممکن است انسان در زندگى با ناکامیها و عدم موفقیتهایى رو به رو شود. 35 - مرحله آموزشهاى مستقیم از دوره ابتدایى در دبستان آغاز مى شود و قبل از هفت سالگى نباید کودک را تحت آموزش برنامه هاى نظم و انضباط و یا آداب و سنن سخت قرار داد. او باید در این مرحله ، در خانه احساس ‍ راحتى و آزادى و امنیت بکند. 36 - شرط اساسى در دوره ابتدایى براى آموزشِ انضباط و رفتارهاى مطلوب ، ارائه الگو و نمونه مناسب در خانه و مدرسه است و این با روش و برخوردى هماهنگ امکان پذیر است . 37 - والدین در مواقعى که اختلافى بین فرزندان بروز مى کند، با رعایت عدل و انصاف و با صراحت و قاطعیت و در عین حال با مهر و محبت ، آنان را به وظایفشان آشنا سازند. 38 - در موارد لازم به جاى تنبیه بدنى و پرخاشگرى نسبت به کودکِ خطاکار، باید با خونسردى و قاطعیت ، او را از خواسته ها و علاقه هایش از قبیل : تماشاى تلویزیون ، خرید اسباب بازى و یا رفتن به گردش ، محروم ساخت . 39 - متاءسفانه بعضى از والدین به علت عدم تزکیه و خودسازى ، چنانچه فرزندشان مرتکب کار نادرستى بشود، نمى توانند جلو خودشان را بگیرند و خشم خود را فرو برند و حتى بدون فکر و تاءمل بى درنگ به تنبیه بدنى او اقدام مى کنند و با خشم بر سر کودک فریاد مى کشند و به عوارض و آثار نامطلوبى که این شیوه برخورد در وجود کودک و رفتار آینده او باقى مى گذارند توجهى نمى کنند. حال آن که کودک به غلط و یا خطا بودن بسیارى از اعمال که مرتکب مى شود آگاهى چندانى ندارند. 40 - براى باز داشتن کودک از رفتار نامطلوب باید موقعیت و شرایط به گونه اى فراهم شود که پس از انجام هر رفتار نادرست ، پاداشى دریافت نکند؛ به عبارت دیگر، مورد تشویق قرار نگیرد و نسبت به عمل و رفتار او اهمیت و حساسیتى نشان داده نشود و در آن موقعیت به او اعتنا نشود. 41 - تذکرات و یادآوریهاى والدین و مربیان وقتى روى کودکان اثر مثبت دارد که هر یک نمونه اى سازنده و عملى براى آنان باشند. 42 - همواره سعى شود که با صبر و حوصله به طور دقیق به حرفهاى کودکان کوش کنیم تا کودک همیشه حرفهاى خود را با پدر و مادر در میان بگذارد. 43 - هرگز کودک را صریحا تحقیر یا تکذیب نکنید و با نقل داستانهاى آموزنده ، به طور غیر مستقیم او را از کارهاى زشت منع کنید. 44 - با دوستان کودک ، همانند میهمانان خود، با احترام رفتار کنیم و هیچ گاه در مقابل دوستانش وى را سرزنش نکنیم . 45 - اگر رفتار ناشایستى از او دیدیم به سرعت عکس العمل نشان ندهیم ، زیرا تصمیمات عجولانه همیشه ضررهاى جبران ناپذیرى به دنبال دارد. همواره در مقابل کودکان از خود صبر و حوصله نشان داده و هیچ گاه تعادل خویش را از دست ندهیم . 46 - اخبار وحشتناک و حزن آور و حرفهاى ناملایم به او نگوییم ، زیرا روح کودک حساس و لطیف است و زود متاءثر و افسرده مى شود و تاب تحمل مشکلات بزرگسالان را ندارد، او باید با خاطرى آسوده مشغول درس و بحث و تفریح باشد. 47 - حتى المقدور کارهاى شخصى اش را به خودش واگذار کنیم و اگر مشکلى برایش پیش آمد در صدد رفع آن بر نیاییم ، بلکه وى را راهنمایى کنیم تا خودش آن را حل کند و بتواند در آینده گلیم خودیش را از آب بیرون بکشد. 48 - بین فرزندان فرق نگذاریم و اگر پدر خانواده فرزندى را بیجا توبیخ کرد، مادر در تنهایى به او تذکر دهد و جلوى فرزند چیزى نگوید تا فرزند بین پدر و مادر اختلاف احساس نکند. 49 - در صحبتها، امور مادى را در نظرش کم اهمیت و امور معنوى را بزرگ جلوه دهیم . در هر کارى و در همه لحظات با زبانى ساده و دوست داشتنى ، برایش نعمتهاى الهى را متذکر شویم و همواره یاد خدا را در دلش زنده کنیم . 50 - با وضعیت آراسته و متین در مقابل بچه ها ظاهر شویم و از شوخیهاى زننده و الفاظ زشت در حضور آنان خوددارى کنیم . همچنین از مطالبى که نباید در حضور فرزندان به همسر گفته شود، جدا خوددارى کنیم . 51 - والدین باید محل خواب پسران و دختران را جدا کنند و اگر در یک محل مى خوابند، مراقبت لازم را بنمایند و مواظب اوقات بیکارى و وقتهاى فراغت فرزندان باشند. 52 - گفت و گوها و رفت و آمدهاى فرزندان را باید عاقلانه کنترل کرده و زیر نظر داشته باشند. زیرا تماس با رفیق ناباب و نامناسب ، زحمات مستمر اولیا و مربیان را به هدر مى دهد. بخصوص در روزهاى تعطیل بیشتر دقت کنند. اگر بعد از ظهرها پدر و مادر استراحت مى کنند، بچه را به حال خود رها مکنند، زیرا برنامه نداشتن و اشتغال ناصحیح ، مفاسد بیشمارى را دامنگیر کودکان خواهد کرد. 53 - والدین گمان نکنند با سپردن فرزندانشان به مدرسه از تربیت آنان خلاص شده اند، بلکه رشد و پیشرفت درسى و اخلاقى کودکان ، مرهون ارتباط مستمر با مربیان مدرسه و تبادل نظر با آنهاست . 54 - مقررات مدرسه را با اهمیت تلقى نموده و در جلسات انجمن اولیا و مربیان شرکت نمایند. 55 - پیش روى کودک ، با مسؤولان مدرسه و مربیان و معلمان مخالفت نکنند و شخصیتشان را نزد وى خرد نکنند. اگر ایرادى به نظرشان مى رسد، قبل از هرگونه قضاوت در حضور کودک ، با مسؤولان مدرسه در میان بگذارند. 56 - دقت و بررسى در رسیدگى به تکلیف دانش آموز نباید شکل بازجویى داشته باشد، بلکه والدین باید به عنوان مشاور و راهنما با وى همکارى کرده و او را کمک کنند و از این که به جاى او قرار بگیرند و تکلیفش را انجام دهند، خوددارى کنند. 57 - به سؤ الات فرزند جواب مناسبى بدهند و هرگز او را تحقیر و مسخره نکنند. 58 - محبتى که شما به فرزندتان نثار مى کنید به او بیشتر کمک مى کند که خوب باشد و اهمیتش به مراتب از تنبیه بیشتر است . اگر احساس اطمینان و امنیت کند، آماده خواهد بود تا با مشکلات دست و پنجه نرم کند. 59 - اگر درباره فلسفه انجام دادن هر کارى با کودک وارد بحثهاى پیچیده شوید، بعید نیست که کارتان به بن بست بکشد. بسیار پیش مى آید که کودک استدلال شما را نفهمد. اگر بخواهید براى هر مساءله اى با او بحث استدلالى کنید، یا زودتر از موعد از او توقع رفتار ((منطقى )) داشته باشید، نیروى عظیمى را هدر داده اید. 60 - براى احساست کودک ارزش و احترام قائل شوید و حساسیّت او را در برابر عواطف دست کم نگیرید. اما در عین حال بکوشید توقعتان را با سطح سن و رشد او هماهنگ و متناسب سازید. 61 - به خاطر داشته باشید که مى توانید قاطع و در عین حال با محبت باشید. ثبات راءى و قاطعیت نسبت به فرزندتان کمک مى کند تا از عهده ترسها و نگرانیها و کج خلقیها و احساس درماندگى خود برآید. 62 - هرگز تهدیدهایى را که قصد ندارید به مرحله اجرا در آورید مطرح نکنید؛ مثل این که بگویید: اگر بچه بدى باشى تو را از خانه بیرون مى کنم ! 63 - سعى کنید حتى المقدور قوانین کمى وضع کنید، اما به قوانینى که وضع کرده اید، سخت پایبند باشید تا فرزندتان تکلیف خودش را بداند و بفهمد که چه چیزى از نظر شما واقعا مهم است . اگر مدام بر سر چیزهاى جزئى به او تذکر دهید، هرگز نمى فهمد که چه چیزى مهم است . 64 - سعى کنید فرزندتان را با کودکان دیگر مقایسه نکنید و به خاطر نمره کم او را سرزنش و توبیخ نکنید؛ کودکان با هم تفاوت دارند و مقایسه شما باعث نمى شود که او رفتار خود را تغییر دهد، بلکه حس حسادت او را تحریک مى نماید و باعث عصبانیتش مى گردد و از طرفى وى را نسبت به کارها دلسرد مى کند. 65 - سعى کنید چیزها را در جاى واقعیشان قرار دهید و نظم و انضباط را عملا رعایت کنید. تذکرات لازم و ضرورى را در حالت خوشحالى و اوقات مناسب به فرزندان یادآور شوید تا تمایل بیشترى به پذیرش آن داشته باشند. هرگز در حین خستگى و بى حالى به او تکلیف شاق نکنید. 66 - بازى و مزاح به سپرى شدن دوره هاى دشوار کودک کمک بسیار مى کند و اگر فرزندتان ببیند که شما با روى خوش با مسائل برخورد مى کنید، یاد مى گیرد که در هر موقعیتى بهترین رفتار ممکن را از خود بروز دهد. 67 - عجولانه و سریع درباره رفتار کودک قضاوت نکنید. اگر براى شما حقیقت امر معلوم شد سر حرفتان بایستید. اگر تهدید مى کنید باید آمادگى عملى کردن تهدیدتان را داشته باشید؛ مثلا، اگر از فرزندتان مى خواهید که دست از کارى بردارد باید کاملا پى گیرى کنید و وادارش نمایید که دست از آن کار بردارد. این به او مى آموزد که شما جدى هستید و بیهوده حرف نمى زنید. متاءسفانه بعضى از والدین بچه ها را طورى بار مى آورند که براى آنها ((نه )) به معناى آن است که باشد... بکن ! 68 - سعى کنید از تعداد امر و نهیهایتان بکاهید. بسیارى از پدر و مادرها درمى یابند که تمام روز به بچه ها گفته اند: دست نزن ، ساکت باش ، نه ... با کلمات بکن و نکن کارهاى کودکانه و بازیهاى شیرین او را نباید قطع کرد، زیرا دخالت ناشیانه او را از کار، سرد و گوشه گیر مى نماید؛ البته این گونه امر و نهیها فراوان است و اغلب هم به موضوعات جزئى و بى اهمیت مربوط مى شود. 69 - سعى کنید منطقى باشید، وگرنه فرزندتان گیج مى شود و ممکن است خواسته هاى شما را بى اساس تلقى کند؛ مثلا، اگر یک روز به او اجازه دهید فلان کار را بکند و یا فلان جا برود و یا دوستش را به خانه بیاورد، ولى روز بعد بگویید که حق ندارد این کارها را بکند، فرزندتان منطقى را که در پشت تقاضاى شماست ، نخواهد آموخت . بنابراین باید از ابتدا فکر کرده و سنجیده سخن بگویید تا راءى خود را دائما تغییر ندهید. همچنین وقتى که پدر و مادر درباره این که چه کارى مجاز است و چه کارى مجاز نیست با هم توافق نداشته باشند، کودک شروع مى کند به این که از یکى به ضد دیگرى جانبدارى کند، لذا لازم است که والدین در مقابل فرزندشان جبهه گیرى یکسان و پایدارى داشته باشند تا فرزند بداند که از او چه انتظارى دارند. 70 - وقتى که فرزند شما کارى را که از او خواسته اید انجام مى دهد، خرسندى خودتان را آشکار سازید، زیرا تحسین و قدردانى و تشویق از کودک بى نهایت براى او مهم و جالب است . و وقتى که فرزندتان از انجام کارى که منعش کرده اید، خوددارى مى کند و یا وقتى او را به کارى وادار مى کنید، به حرفتان گوش مى دهد، اگر با کلمات محبت آمیز اظهار نظر کنید که چه فرزند خوبى بوده است ، او را یارى و کمک کرده اید تا رفتار درست را بیاموزد. 71 - براى کمک و صبر و تحمل در وجود فرزندتان موقعیت مناسب و مساعد را انتخاب کنید. مرکز رغبت و علاقه او را پیدا کنید و از آن طریق او را به کارى که لازمه اش صبر و تحمل است ، ترغیب نمایید. در مورد فرزند کوچکتان براى آموزش صبر، از عبارت - یک دقیقه صبر کن - استفاده نکنید، چون کودک نمى تواند بفهمد که چقدر باید صبر کند و مقیاسى از مدت زمان ندارد، به جاى این عبارت ، به تمام شدن کارى که به آن مشغول هستید اشاره کنید؛ مثلا بگویید صبر کن تا این میز را تمیز کنم ، در این صورت کودک سخن شما را مى فهمد. 72 - همیشه به گفته هاى خودتان عمل کنید، زیرا ممکن است بعد از آن ، دیگر کودک علاقه اى به انجام درخواستش نداشته باشد، در هر حال به او نشان بدهید که سر قولتان هستید. اگر جواب شما به خواسته او ((نه )) است همان ((نه )) را بگویید و به امید این که فراموشش کند، به او نگویید: صبر کن ...! 73 - مى دانیم که رفتار با کودکان خردسال آن چنان که به نظر مى آید ساده و راحت نیست . بلکه نیاز به آگاهى و خودسازى دارد، لذا به پیروى از امام سجاد علیه السلام همواره در نیایشهایمان از خداوند بخواهیم که : ... و اَعِنّىْ عَلى تَرْبِیَتِهِمْ و بِرّهِمْ...(380) (پروردگارا) مرا در تربیت و نیکى به فرزندانم یارى فرما... چند توصیه مهم در امر تعلیم و تربیت 1 - در کار تربیتى برنامه داشته باشید. 2 - کودکان را به شکل غلط با هم مقایسه نکنید. 3 - عدالت را بین فرزندان رعایت کنید. 4 - در رفتارهاى خود نسبت به کودکان مهربان ، قاطع ، مستقل و استوار باشید. 5 - درباره ارزش مستقل بودن و روى پاى خود ایستادن ، نمونه هایى به کودکان ارائه دهید. 6 - با صبر و تفکر، تاءمل در گفتار را به فرزندان خود، بیاموزید. 7 - به فرزند خود کمک کنید تا خود را بهتر درک کند و از تحقیر دیگران بپرهیزد. 8 - با طرح سؤ الات مناسب و بحثهاى گوناگون کودکان را به تفکر و تعقل و اظهارنظر وادار سازید سعى کنید به طور طبیعى آنان در معرض اندیشیدن و تصمیم گرفتن قرار گیرند. 9 - هنگامى که از کار ناپسند کودکان ناراحت هستید، سؤ ال کردن و توضیح خواستن در این باره تاءثیر مثبتى دارد. با حفظ خونسردى به طور غیرمستقیم و در فرصت و موقعیت مناسبى مى توانید به طرح چنین سؤ الاتى بپردازید. 10 - کنترل کودک به معناى محدود کردن عرصه فعالیت و جنب و جوش ‍ او نیست . 11 - در مقابل مشکلات و رفتارهاى بد دیگران با حفظ خونسردى ، مقاومت نشان دهید تا کودک نیز یاد بگیرد که در برخورد با ناملایمات بردبارى و ایستادگى نشان دهد. 12 - هنگام نصیحت و راهنمایى کردن از اِعمال روش تحکم آمیز خوددارى کنید و هرگز با شیوه هاى تهدید، تحقیر، سرزنش ، طعنه و تمسخر به امر و نهى نپردازید. 13 - در رفتار با کودکان موقعیت سنى ، شرایط زیستى ، ویژگیهاى روحى و احساسى و مراحل رشد ذهنى آنان را در نظر بگیرید و به کودکان با رعایت سن و ظرفیتشان مسؤولیت بدهید. 14 - باید بدانید که تربیت خوب ، میوه خانواده اى خوب و صمیمى و پرمهر و محبت است (381). 15 - تقویت اعتماد به نفس و احساس حُسن ظن کودکان در ارتباط با دیگران از ضروریات است و باید با ابراز مهر و محبتهاى بجا، زمینه حرف شنوى را در کودکان فراهم کنیم .  منبع:  تربیت برتر ویژه معلمان و مربیان